Cây xoài chắc chắn không phải là cái tên xa lạ với người dân Việt Nam mà nó còn là loại cây thân thuộc, gắn liền với đời sống con người. Tuy nhiên, cây xoài không chỉ đơn thuần là một loại cây ăn quả mà nó còn là một loại cây cảnh, cây tạo bóng mát, mang lại giá trị kinh tế cao.
Đặc điểm của cây xoài?
Xoài được biết đến loại cây ăn trái rất được yêu thích với người dân Việt. Cây xoài còn được gọi với cái tên là quả sài. Đây là loại cây ăn quả vùng nhiệt đới, thuộc họ nhà Đào lộn hột (Anacardiaceae) và có tên khoa học Mangifera Indica.
Nói đến nguồn gốc của cây xoài thì hiện nay vẫn cho có thông tin chính xác nhưng nhiều người vẫn tin rằng nguồn gốc của chúng là ở phía Nam và Đông Nam Á, bao gồm cả miền đông Ấn Độ, Myanmar và Bangladesh... Ở khu vực này các mẫu hóa thạch có chỉ hướng tới xoài ví như “thức ăn của các vị thần”.
Xoài có rất nhiều loại giống khác nhau như Xoài Cát Hòa Lộc, Xoài Cát Chu, Xoài Thái, Xoài Bưởi... Xoài thường thấy với 2 nhóm giống cơ bản là nhóm xoài Đông Nam Á (hạt đa phôi) và nhóm xoài Ấn Độ (hạt đơn phôi). Ở nhóm cây xoài đơn phôi quanh năm cây thường cho trái.
Hình thái của cây xoài?
Cây xoài là loại cây thân gỗ lớn, mọc cao khoảng 10 - 20m, chắc khỏe và có tán lá rộng. Cây có tán lá lớn hay nhỏ tùy thuộc theo từng loại giống.
Xoài thường có bộ rễ cắm sâu từ 6-8m vào đất và phân bố rễ ở tầng đất khoảng 0 - 50cm với những khu đất có mực nước ngầm thấp hoặc loại đất cát.
Sài có lá đơn, mọc so le với phiến lá thuôn hình mũi mác, nhẵn và thơm. Sau 35 ngày, lá non mới chuyển sang màu xanh hoàn toàn và cành xoài sẽ dài ra 20 - 30cm sau mỗi lần ra lá.
Mỗi năm, tùy theo giống và độ tuổi của cây, các yếu tố thời tiết và dinh dưỡng mà xoài có thể ra từ 3 - 4 đợt chồi. Cây càng già càng khó ra chồi; cây đang cho quả sẽ ra ít đợt chồi hơn cây con.
Hoa của cây xoài mọc thành từng chùm ở ngọn cành. Mỗi chùm hoa có khoảng 200-400 hoa, thường gồm 2 loại hoa: hoa đực và hoa lưỡng tính, có chiều dài khoảng 30cm.
Hoa xoài nhỏ, có màu vàng, ở mặt ngoài có lớp lông mỏng. Hoa có 5 lá đài nhỏ, 5 cánh hoa có tuyến mật và 5 nhị nhưng chỉ có 1 - 2 nhị sinh sản. Ở bầu trên thông thương chỉ có một lá noãn, chứa 1 noãn.
Cây xoài thuộc loại quả hạch. Khi còn non quả xoài có màu xanh và khi xoài chín có màu vàng từ ngoài vào trong, thịt vàng có vị chua chua ngọt ngọt với mùi thơm ngon. Quả xoài chín có thể ăn được.
Xem ngay: Địa chỉ bán cây xoài cổ thụ giá rẻ tại Hà Nội
Ý nghĩa và công dụng của cây xoài?
Xoài được xếp vào loại cây đại trà nên không kén tuổi hay cung mệnh người trồng.
Công dụng đầu tiên được nhắc đến khi nói đến bất kì loại cây xanh nào đều là công dụng tạo bóng mát, cảnh quan không gian.
Cây xoài cùng cây sấu, cây mít có thể nói là những loại cây ăn quả hay được chọn để trồng cây bóng mát, cây ăn quả trong sân vườn, hiên nhà hay tại các khu dân cư, công trình mới.
Quả xoài có màu vàng vô cùng đẹp mắt nên thường được mọi người dùng để bày mâm ngũ quả, chưng trái tết. Xoài có thể dùng làm nguyên liệu để chế biến những món ăn ngon, độc, lạ trên mâm cơm, hoặc dùng làm thức uống bổ dưỡng hay làm thức quả tráng miệng rất tốt đối với sức khỏe.
Ngoài ra, cây xoài còn tạo giá trị kinh tế cho người dân từ trái đến thân gỗ.
Cách trồng và chăm sóc cây Xoài?
Với loại cây xoài trồng làm cảnh ta có thể không cần quan tâm nhiều đến chúng nhưng với loại cây trồng để lấy quả, ta cần đặc biệt quan tâm đến các kỹ thuật trồng và chăm sóc để cây có thể mang lại năng suất và hiệu quả cao.
Cây xoài là loài cây dễ trồng và chăm sóc. Loại cây nay không kén đất trồng, chúng có thể sinh trưởng và phát triển trên nhiều loại đất khác nhau, từ đất vàng, đất đỏ, đất Feralit cho đến đất phù sa cổ, phù sa mới ở ven sông, hay kể cả đất cát giồng ven biển.
Nhưng loại đất tốt nhất nên trồng là đất cát và cát pha thịt, đất thoát nước tốt và tầng đất phải dày ít nhất 1,5 - 2m. Xoài là loại cây chịu úng tốt nhất trong các cây ăn trái.
Sài được trồng quanh năm nhưng vào đầu mùa mưa là tốt nhất. Ta có thể trồng vào những thời vụ khác nhau nếu chỉ trồng với số lượng ít nhưng nên tránh thời điểm nắng hoặc rét đậm và cần cấp đủ nước cho cây xoài.
Xoài là loại cây thụ phấn chéo và chủ yếu thụ phấn là nhờ côn trùng. Chỉ sau vài giờ, nhụy đã tiếp nhận hạt phấn và thời gian tốt nhất là vào lúc mặt trời mọc. Tuy nhiên, một sự không trùng hợp khi chỉ vào khoảng 8-10h sáng nhị đực mới tung phấn. Do đó, nó là nguyên nhân cản trở đối với sự thụ phấn và thụ tinh của cây.
Trong thời kỳ đầu khi cây xoài còn nhỏ, từ 1 - 3 năm tuổi, hầu như cây sinh trưởng mạnh quanh năm để bộ khung tán được hoàn thiện. Khi cây trồng mới, cần duy trì mức độ tưới nước từ 3 - 4 lần/ ngày. Càng về sau lượng nước cần tưới càng ít đi nhưng vẫn phải duy trì được độ ẩm cho phần đất quanh gốc cây.
Việc cung cấp đủ nước, phân, cũng như diệt trừ cỏ dại thường xuyên là điều kiện thuận lợi và cần thiết cho cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
Giai đoạn cây xoài còn non, người trồng chia lượng phân thành 2 lần bón vào khoảng đầu và cuối mùa mưa. Khi cây ở giai đoạn trưởng thành, tăng lượng phân bón và cũng chia thành 2 lần bón nhưng vào lúc đầu mùa mưa (khi cây mang trái) và vào lúc tháng 9 - 10 dương lịch (trước khi cây ra hoa).
Ngoài ra, để cây phục hồi tốt sức cho trái vào năm sau, ta có thể bổ sung thêm lượng phân bón sau những năm trúng mùa.
Lời kết
Cây xoài là loại cây lá xanh quanh năm. Chúng thích hợp trồng làm cây công trình, cây bóng mát hoặc cây sân vườn bởi đặc tính dễ trồng và dễ chăm sóc, vừa giúp tạo cảnh quan không gian xanh vừa có thể tạo quả ăn ngon, bổ, lành mạnh.